Διαχρονικά σε κάθε κοινωνία, οι τρόποι που επιλέγονται για να αντιμετωπιστεί το βασικό οικονομικό πρόβλημα, αποδείχθηκαν ικανοί και επαρκείς για να προσδιορίσουν σε καθοριστικό βαθμό, τον τρόπο οργάνωσης και τη δομή της, αλλά και να διαμορφώσουν ήθη, έθιμα και νόμους. Η επιρροή αυτή ασκείται και στις σύγχρονες, σαφώς πιο πολύπλοκες, κοινωνίας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό
Από την αρχαιότητα και μέχρι τη βιομηχανική “επανάσταση”, η εντάσεως εργασίας παραγωγή επέβαλε τη χρήση δούλων. Το άτομο που θα βρισκόταν στην κατάσταση του δούλου, έχανε την ανθρώπινη υπόσταση και θεωρούνταν “πράγμα”. Γινόταν αντικείμενο αγοραπωλησίας και σε κάποιες περιπτώσεις, αν όχι πάντα, εξαιρούνταν ακόμα και από τη θεϊκή εύνοια. Κατά συνέπεια, η δουλεία και οι δραστηριότητες που τη συνόδευαν, όχι μόνο δεν ήταν παράνομες άλλα θεωρούνταν απαραίτητες και δεν τέθηκε ποτέ ζήτημα ηθικής αμφισβητήσεις αυτών των πράξεων. Με την πάροδο των αιώνων, την τεχνολογική εξέλιξη και την αλλαγή των σχέσεων παράγωγης – εργασίας, η δουλεία τουλάχιστον με τη μορφή που περιγράφηκε παραπάνω, έχει καταργηθεί.
Στη σύγχρονη εποχή, η προσπάθεια των εργοδοτών για συμπίεση του κόστους παραγωγής, υπήρξε καταστροφική απέναντι στα εργασιακά δικαιώματα. Η μη καταβολή επιδομάτων, δώρων, δεδουλευμένων υπερωριών αλλά και η εργασία με σύμβαση έργου (μπλοκάκια), η ανασφάλιστη ή μισό-ασφαλισμένη εργασία (πρόσφατα παραδείγματα με εργάτες κρυμμένος σε ψυγεία και ταράτσες) αποτελούν τις συνηθέστερες περιπτώσεις παρανομιών σε βάρος των εργαζομένων. Υπάρχουν και οι πιο χοντρές περιπτώσεις, με απολύσεις γυναικών στην αρχή της εγκυμοσύνης με διάφορα προσχήματα χωρίς αποζημίωση, εργασία σε περιόδους αναρρωτικής άδειας κ.α. Έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ οι παραπάνω τρόποι “περιορισμού” του κόστους, ώστε κάποια στιγμή έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητας και άρχισε να μην κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.
Ιδιαίτερα σε εποχές όπως αυτές που ζούμε σήμερα, με την επίσημα καταγεγραμμένη ανεργία να καλπάζει και την ανεπίσημη ανεργία να οργιάζει, είναι φανερό ότι οι οπαδοί του παραπάνω δόγματος “περιορισμού” του κόστους, βρίσκουν περιθώριο λαμπρής δράσης. Κάθε εργοδότης έχει ένα στρατό άνεργων στη διάθεση του, για να επιλέξει εκείνους που διαθέτουν πτυχίο ,μεταπτυχιακό, γλώσσες, γνώση πληροφορικής και προϋπηρεσία για μια οποιαδήποτε θέση, που ταιριάζουν πιο πολύ στα γούστα του και είναι διατεθειμένοι να εργαστούν υφιστάμενοι εκπτώσεις στα εργασιακά τους δικαιώματα και στις αποδοχές τους.
Η ανεργία ως οικονομικό μέγεθος, δεν περιλαμβάνεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας, οπότε δε μας βάζουν “χέρι” οι εταίροι στην ΕΕ, γι΄αυτο η κάθε κυβέρνηση χέστηκε να την πολεμήσει. Επιπλέον κάνει λίγο τα στραβά μάτια, προκειμένου οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο “ανταγωνιστικές”. Αντίθετα ο πληθωρισμός, (για την αντιμετώπιση του οποίου απαιτούνται και πολιτικές αντίθετες από αυτές για την καταπολέμηση της ανεργίας) περιλαμβάνεται και για να μην τεθεί η χώρα υπό επιτήρηση, νυν υπέρ πάντων ο αγών. (κατά του πληθωρισμού εννοείται ). Στο κάτω - κάτω βρε αδερφέ, ο πληθωρισμός αφορά όλη την οικονομία (π.χ το ΣΕΒ & τις τράπεζες), ενώ η ανεργία αφορά μονό τον άνεργο και ίσως την οικογένεια του (τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα).
Με αυτά και με εκείνα τα τερτίπια, πετύχαμε υψηλή “ανάπτυξη” (του κώλου) άλλα τώρα δεν μπορούμε να αγοράσουμε αυτά που παράξαμε. Επειδή δεν αγοράζουμε, μειώνεται η παραγωγή. Οι εταιρίες έχουν τη δύναμη και προτιμούν να συμπιέσουν ακόμα περισσότερο το εργατικό κόστος, μη θεμιτά ή αθέμιτα μέσα, παρά να περιορίσουν τα δικά τους κέρδη, προφυλάσσοντας ή ενισχύοντας το εισόδημα των πολιτών, που στην τελική πάλι στην τσέπη τους θα καταλήξει, αφού ο κόσμος θα ξαναρχίσει να καταναλώνει.
Το τραγικότερο είναι ότι μερικοί “αγωνιώδεις” αυτόκλητοι σωτήρες της οικονομίας και της κοινωνίας, βρήκαν την ευκαιρία λόγω της οικονομικής κρίσης, να καλύψουν και νομικά την κατάσταση που σέρνεται χρόνια ολόκληρα, με όσους αναγκάζονται να υπομένουν τα παραπάνω. Η επιχείρηση θα μπορεί να απασχολεί με μειωμένο ωράριο τον εργαζόμενο, αμείβοντας τον μειωμένα, προκειμένου να αποφευχθεί η απόλυση. Παλιός ο ασεβής πόθος, με νέο περιτύλιγμα, αφού όταν τα παραπάνω διατυπώθηκαν αρχικά σαν σκέψη ήδη εφαρμόζονταν ως άτυπη πρακτική και διανύαμε περιόδους υψηλής “ανάπτυξης”, κοπτόμενοι για την ανταγωνιστικότητα. Το νέο εύρημα περιγράφηκε με τον ορό flexicurity (flexibility + security, ευελιξία + ασφάλεια); Όπως το καταλαβαίνω, αυτό σημαίνει ότι κάποιοι θα πρέπει να γίνουν “ευέλικτοι” με ελαστικά δικαιώματα (όπως το λάστιχο), δουλεύοντας όσο, οπότε και όπως τους ζητηθεί. Έτσι κάτι άλλο θα προφυλαχθεί και θα καταστεί “ασφαλές” (μάλλον τα κέρδη πάλι)
Κρατικοί φορείς δηλώνουν ότι απορρίπτουν την ιδέα, συνεχίζοντας τον “παρεμβατικό” τους ρόλο στην οικονομία, με γνώμονα την προφύλαξη του κοινωνικού συνόλου και του συμφέροντος του. Με τη διαφορά ότι αυτό που φέρονται να απορρίπτουν, συμβαίνει εδώ και χρόνια, άτυπα, υπόγεια. Η κοινωνία το βιώνει και το συνηθίζει σιγά-σιγά. Μειωμένη εργασία, μειωμένη αμοιβή, μειωμένη ζωή.
Αν δε θεσμοθετηθεί τώρα στην Ελλάδα, αργά ή γρήγορα θα γίνει κάπου άλλου. Και θα έρθει και εδώ, ίσως με μια μικρή καθυστέρηση. Και θα το ανεχτούμε και αυτό. Ίσως όχι εμείς, τα παιδιά μας. Και θα κοιτάζουμε ανήμποροι να αλλάξουμε την κατάσταση, το ίδιο απελπισμένοι με τους δικούς μας γονείς σήμερα. Παγιδευμένοι στο λάκκο που σκάφτεται κάτω από τα πόδια μας και μετατρέπεται σταδιακά σε τάφο.
Από πάνω, η γενιά τον €600- €700, με πολλούς να ζηλεύουν την τύχη της, αφού ανήκουν σε μια άλλη γένια που δεν τη δείχνουν τα media. Η γενιά των 2.000.000 ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτωχιάς και του 1.000.000 που μόλις το ξεπερνούν. Που προσπαθεί με κάθε τρόπο να ξεφύγει από την ανέχεια στρεφόμενη στο κράτος - εργοδότη σε σώματα ασφαλείας και ένοπλες δυνάμεις. Η γενιά άλλων τόσων που μέρα με τη μέρα φοβούνται ότι θα βρεθούν στην ίδια θέση. Και ίσως βρεθούν, αργά ή γρήγορα, ακόμα και αυτοί που δεν το περιμένουν.
Με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα το σύστημα, τα φαινόμενα ανισοκατανομής πλούτου θα παίρνουν τη μορφή ληστείας, θα γίνονται πιο κραυγαλέα, πιο βίαια και θα δημιουργούν βαθιές ανισότητες πιο επιθετικά και πιο καταστροφικά. Η ανισότητες καλλιεργούν εχθρότητα, μίσος και βια. Η βια γεννάει περισσότερη και πιο ακραία βια, οδηγώντας σε φαύλο κύκλο. Οι κοινωνίες κινδυνεύουν με εκφυλισμό, επιβεβαιώνοντας χολιγουντιανά σενάρια απόλυτης καταστροφής και ανελέητου αγώνα επιβίωσης, που επαναφέρουν ξεχασμένα ζωώδη ένστικτα. Ίσως χρειαστεί να προετοιμαστούμε να ζήσουμε και εμείς, εικόνες που μόνο στην τηλεόραση έχουμε δει, από χώρες π.χ της Λατινικής Αμερικής, την προηγούμενη δεκαετία.
Από την αρχαιότητα και μέχρι τη βιομηχανική “επανάσταση”, η εντάσεως εργασίας παραγωγή επέβαλε τη χρήση δούλων. Το άτομο που θα βρισκόταν στην κατάσταση του δούλου, έχανε την ανθρώπινη υπόσταση και θεωρούνταν “πράγμα”. Γινόταν αντικείμενο αγοραπωλησίας και σε κάποιες περιπτώσεις, αν όχι πάντα, εξαιρούνταν ακόμα και από τη θεϊκή εύνοια. Κατά συνέπεια, η δουλεία και οι δραστηριότητες που τη συνόδευαν, όχι μόνο δεν ήταν παράνομες άλλα θεωρούνταν απαραίτητες και δεν τέθηκε ποτέ ζήτημα ηθικής αμφισβητήσεις αυτών των πράξεων. Με την πάροδο των αιώνων, την τεχνολογική εξέλιξη και την αλλαγή των σχέσεων παράγωγης – εργασίας, η δουλεία τουλάχιστον με τη μορφή που περιγράφηκε παραπάνω, έχει καταργηθεί.
Στη σύγχρονη εποχή, η προσπάθεια των εργοδοτών για συμπίεση του κόστους παραγωγής, υπήρξε καταστροφική απέναντι στα εργασιακά δικαιώματα. Η μη καταβολή επιδομάτων, δώρων, δεδουλευμένων υπερωριών αλλά και η εργασία με σύμβαση έργου (μπλοκάκια), η ανασφάλιστη ή μισό-ασφαλισμένη εργασία (πρόσφατα παραδείγματα με εργάτες κρυμμένος σε ψυγεία και ταράτσες) αποτελούν τις συνηθέστερες περιπτώσεις παρανομιών σε βάρος των εργαζομένων. Υπάρχουν και οι πιο χοντρές περιπτώσεις, με απολύσεις γυναικών στην αρχή της εγκυμοσύνης με διάφορα προσχήματα χωρίς αποζημίωση, εργασία σε περιόδους αναρρωτικής άδειας κ.α. Έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ οι παραπάνω τρόποι “περιορισμού” του κόστους, ώστε κάποια στιγμή έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητας και άρχισε να μην κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.
Ιδιαίτερα σε εποχές όπως αυτές που ζούμε σήμερα, με την επίσημα καταγεγραμμένη ανεργία να καλπάζει και την ανεπίσημη ανεργία να οργιάζει, είναι φανερό ότι οι οπαδοί του παραπάνω δόγματος “περιορισμού” του κόστους, βρίσκουν περιθώριο λαμπρής δράσης. Κάθε εργοδότης έχει ένα στρατό άνεργων στη διάθεση του, για να επιλέξει εκείνους που διαθέτουν πτυχίο ,μεταπτυχιακό, γλώσσες, γνώση πληροφορικής και προϋπηρεσία για μια οποιαδήποτε θέση, που ταιριάζουν πιο πολύ στα γούστα του και είναι διατεθειμένοι να εργαστούν υφιστάμενοι εκπτώσεις στα εργασιακά τους δικαιώματα και στις αποδοχές τους.
Η ανεργία ως οικονομικό μέγεθος, δεν περιλαμβάνεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας, οπότε δε μας βάζουν “χέρι” οι εταίροι στην ΕΕ, γι΄αυτο η κάθε κυβέρνηση χέστηκε να την πολεμήσει. Επιπλέον κάνει λίγο τα στραβά μάτια, προκειμένου οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο “ανταγωνιστικές”. Αντίθετα ο πληθωρισμός, (για την αντιμετώπιση του οποίου απαιτούνται και πολιτικές αντίθετες από αυτές για την καταπολέμηση της ανεργίας) περιλαμβάνεται και για να μην τεθεί η χώρα υπό επιτήρηση, νυν υπέρ πάντων ο αγών. (κατά του πληθωρισμού εννοείται ). Στο κάτω - κάτω βρε αδερφέ, ο πληθωρισμός αφορά όλη την οικονομία (π.χ το ΣΕΒ & τις τράπεζες), ενώ η ανεργία αφορά μονό τον άνεργο και ίσως την οικογένεια του (τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα).
Με αυτά και με εκείνα τα τερτίπια, πετύχαμε υψηλή “ανάπτυξη” (του κώλου) άλλα τώρα δεν μπορούμε να αγοράσουμε αυτά που παράξαμε. Επειδή δεν αγοράζουμε, μειώνεται η παραγωγή. Οι εταιρίες έχουν τη δύναμη και προτιμούν να συμπιέσουν ακόμα περισσότερο το εργατικό κόστος, μη θεμιτά ή αθέμιτα μέσα, παρά να περιορίσουν τα δικά τους κέρδη, προφυλάσσοντας ή ενισχύοντας το εισόδημα των πολιτών, που στην τελική πάλι στην τσέπη τους θα καταλήξει, αφού ο κόσμος θα ξαναρχίσει να καταναλώνει.
Το τραγικότερο είναι ότι μερικοί “αγωνιώδεις” αυτόκλητοι σωτήρες της οικονομίας και της κοινωνίας, βρήκαν την ευκαιρία λόγω της οικονομικής κρίσης, να καλύψουν και νομικά την κατάσταση που σέρνεται χρόνια ολόκληρα, με όσους αναγκάζονται να υπομένουν τα παραπάνω. Η επιχείρηση θα μπορεί να απασχολεί με μειωμένο ωράριο τον εργαζόμενο, αμείβοντας τον μειωμένα, προκειμένου να αποφευχθεί η απόλυση. Παλιός ο ασεβής πόθος, με νέο περιτύλιγμα, αφού όταν τα παραπάνω διατυπώθηκαν αρχικά σαν σκέψη ήδη εφαρμόζονταν ως άτυπη πρακτική και διανύαμε περιόδους υψηλής “ανάπτυξης”, κοπτόμενοι για την ανταγωνιστικότητα. Το νέο εύρημα περιγράφηκε με τον ορό flexicurity (flexibility + security, ευελιξία + ασφάλεια); Όπως το καταλαβαίνω, αυτό σημαίνει ότι κάποιοι θα πρέπει να γίνουν “ευέλικτοι” με ελαστικά δικαιώματα (όπως το λάστιχο), δουλεύοντας όσο, οπότε και όπως τους ζητηθεί. Έτσι κάτι άλλο θα προφυλαχθεί και θα καταστεί “ασφαλές” (μάλλον τα κέρδη πάλι)
Κρατικοί φορείς δηλώνουν ότι απορρίπτουν την ιδέα, συνεχίζοντας τον “παρεμβατικό” τους ρόλο στην οικονομία, με γνώμονα την προφύλαξη του κοινωνικού συνόλου και του συμφέροντος του. Με τη διαφορά ότι αυτό που φέρονται να απορρίπτουν, συμβαίνει εδώ και χρόνια, άτυπα, υπόγεια. Η κοινωνία το βιώνει και το συνηθίζει σιγά-σιγά. Μειωμένη εργασία, μειωμένη αμοιβή, μειωμένη ζωή.
Αν δε θεσμοθετηθεί τώρα στην Ελλάδα, αργά ή γρήγορα θα γίνει κάπου άλλου. Και θα έρθει και εδώ, ίσως με μια μικρή καθυστέρηση. Και θα το ανεχτούμε και αυτό. Ίσως όχι εμείς, τα παιδιά μας. Και θα κοιτάζουμε ανήμποροι να αλλάξουμε την κατάσταση, το ίδιο απελπισμένοι με τους δικούς μας γονείς σήμερα. Παγιδευμένοι στο λάκκο που σκάφτεται κάτω από τα πόδια μας και μετατρέπεται σταδιακά σε τάφο.
Από πάνω, η γενιά τον €600- €700, με πολλούς να ζηλεύουν την τύχη της, αφού ανήκουν σε μια άλλη γένια που δεν τη δείχνουν τα media. Η γενιά των 2.000.000 ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτωχιάς και του 1.000.000 που μόλις το ξεπερνούν. Που προσπαθεί με κάθε τρόπο να ξεφύγει από την ανέχεια στρεφόμενη στο κράτος - εργοδότη σε σώματα ασφαλείας και ένοπλες δυνάμεις. Η γενιά άλλων τόσων που μέρα με τη μέρα φοβούνται ότι θα βρεθούν στην ίδια θέση. Και ίσως βρεθούν, αργά ή γρήγορα, ακόμα και αυτοί που δεν το περιμένουν.
Με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα το σύστημα, τα φαινόμενα ανισοκατανομής πλούτου θα παίρνουν τη μορφή ληστείας, θα γίνονται πιο κραυγαλέα, πιο βίαια και θα δημιουργούν βαθιές ανισότητες πιο επιθετικά και πιο καταστροφικά. Η ανισότητες καλλιεργούν εχθρότητα, μίσος και βια. Η βια γεννάει περισσότερη και πιο ακραία βια, οδηγώντας σε φαύλο κύκλο. Οι κοινωνίες κινδυνεύουν με εκφυλισμό, επιβεβαιώνοντας χολιγουντιανά σενάρια απόλυτης καταστροφής και ανελέητου αγώνα επιβίωσης, που επαναφέρουν ξεχασμένα ζωώδη ένστικτα. Ίσως χρειαστεί να προετοιμαστούμε να ζήσουμε και εμείς, εικόνες που μόνο στην τηλεόραση έχουμε δει, από χώρες π.χ της Λατινικής Αμερικής, την προηγούμενη δεκαετία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου