Όλοι έχουμε ακούσει κατά καιρούς, πολύ κουβέντα να γίνεται για την οικονομία, ιδιαίτερα τους τελευταίους πιο ιδιαίτερους και ευαίσθητους μήνες. Τελευταία, η προσπάθεια της Ελλάδας να εξασφαλίσει ρευστό από την πώληση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου και πιο πριν η ψήφιση του προϋπολογισμού και η απομάκρυνση του Αλογοσ-(γ)-κουφη από το υπέρ-υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (τρομάρα μας), έδωσε στα δελτία ειδήσεων και σε όλα τα ΜΜΕ ώθηση, ώστε διάφοροι μαϊντανοί – παντογνώστες - δημοσιογράφοι, να αναλύουν να γνωμοδοτούν και να ανησυχούν. Μόνιμη επωδός, το άγχος και η ανησυχία για το ρυθμό ανάπτυξης. Αξίζει να προσεγγίσουμε τους λόγους για τους οποίους ο ρυθμός ανάπτυξης είναι τόσο σημαντικός, αλλά και κατά πόσο το ζήτημα τίθεται στη σωστή του βάση.
Η συνολική αξία, εκφρασμένη σε χρηματικές μονάδες, του συνόλου τον αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία σε μια χρονική περίοδο, συνήθως έτος, είναι το περίφημο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ή αλλιώς ΑΕΠ (ως ΑΕΠ συχνά χρησιμοποιείται και η έννοια του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος).
Κυρίαρχο και βαρύνουσας σημασίας στοιχείο στην αξιολόγηση μιας οικονομίας και στην κατάταξη της στο γκρουπ των ισχυρών ή λιγότερο ισχυρών, είναι το αν και κατά πόσο το οικονομικό αποτέλεσμά της (ΑΕΠ) αυξάνεται ή μειώνεται, καθώς και πόσο αργά η γρήγορα υλοποιείται αυτή η μεταβολή. Η ταχύτητα αυξομείωση του ΑΕΠ, είναι ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης ή συρρίκνωσης. Με δεδομένο ότι η ευημερία είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, πρωταρχικός στόχος κάθε οικονομίας είναι η επίτευξη της όσο το δυνατόν μεγαλύτερης αύξησης του ΑΕΠ, δηλαδή η μεγιστοποίηση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης.
Παρόλο που η έννοια της ανάπτυξης, σύμφωνα με τη Δημόσια Οικονομική, περιέχει και ποιοτικά στοιχεία του αποτελέσματος της οικονομικής δραστηριότητας, ως ρυθμός ανάπτυξης έχει επικρατήσει να ορίζεται, ο ρυθμός με τον οποίο μεταβάλλεται το ΑΕΠ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ποιοτικές παράμετροι. Πολύ απλά συγχέεται η έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης με την ανάπτυξη και αντίστοιχα ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης έχει επικρατήσει ως ρυθμός ανάπτυξης. Κατά συνέπεια είναι εξίσου στρεβλή και η έννοια της κοινωνικής ευημερίας. Όπως θα φανεί στη συνεχεία, αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί το ΑΕΠ να συνεχίζει να αυξάνεται για να εξασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αριθμοί (ρυθμοί ανάπτυξης) ευημερούν ενώ οι άνθρωποι υποφέρουν. Οι κύριες ποιοτικές παράμετροι της ανάπτυξης, είναι οι πτυχές του βασικού οικονομικού ζητήματος (συνοπτικά: ποιά και πόσα προϊόντα και υπηρεσίες θα παραχθούν, με ποιο τρόπο, πως θα διανεμηθούν στα μέλη της κοινωνίας και με πιο κριτήριο, πως θα διατηρηθεί και επεκταθεί η παραγωγική δυναμικότητα της κοινωνίας και για ποιο σκοπό). Για να γίνουν σαφή ας δούμε ένα ακραίο αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Στην Ελλάδα, χώρα της δημιουργικής λογιστικής και τον οικονομικών ταχυδακτυλουργιών, πριν μερικά χρόνια, καταφέραμε μέσα σε μια νύχτα να γίνουμε πλουσιότεροι κατά 14%! Πως συντελέστηκε το θαύμα; Η θεόπνευστη ελληνική κυβέρνηση θεωρώντας ότι το ΑΕΠ δεν απεικόνιζε σωστά τη δυναμική της οικονομίας αποφάσισε να συμπεριλάβει στον υπολογισμό του ΑΕΠ, “αγαθά” και “υπηρεσίες” των οποίων η παραγωγή δεν απεικονίζεται πουθενά. Δηλαδή παραγωγή που προέρχεται από ανασφάλιστη εργασία και παράνομες δραστηριότητες π.χ. λαθρεμπόριο πάσης φύσης, όπλα, ναρκωτικά, σύγχρονο δουλεμπόριο, πορνεία κ.α. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι εφόσον αυτά τα “είδη” παράγονται, καταναλώνονται και δημιουργούν εισόδημα και προστιθέμενη αξία, θα πρέπει κάπου να καταγράφουν. ΟΚ, σύμφωνοι. Ας υποθέσουμε ότι το 2008 το ΑΕΠ ανήλθε σε 100 μονάδες. Αν το ΑΕΠ του 2009 αυξηθεί με τη συνδρομή των εμπόρων ναρκωτικών, των δουλεμπόρων και των μπουρδέλων και ανέλθει σε 100+α μονάδες, τότε για το 2009 θα έχουμε ρυθμό ανάπτυξης α%. Ουάου!
Ένας ακόμα δείκτης που χρησιμοποιείται ευρύτατα για τη μέτρηση της οικονομικής ευμάρειας, είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα, το οποίο προκύπτει διαιρώντας το ΑΕΠ με τον πληθυσμό της χώρας. Υποτίθεται ότι ο δείκτης αυτός δείχνει την κατανομή της αξίας των αγαθών και υπηρεσιών που παράχθηκαν σε κάθε κάτοικο της χώρας. (στην ιδεατή περίπτωση όπου όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια πρόσβαση στα αγαθά και τις υπηρεσίες, χωρίς προϋποθέσεις ). Θεωρητικά, όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που αντιστοιχούν στον καθένα μας. Συνδυάζοντας το με τα παραπάνω μπορούμε να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι, μια κοινωνία δε θα οδηγηθεί στην ευημερία αν σε κάθε μέλος της αντιστοιχεί περισσότερη ηρωίνη, όπλα και σύγχρονοι σκλάβοι.
Η οικονομική κρίση κατά το 2009 αναμένεται να επιβραδύνει σημαντικά το ρυθμό μεγέθυνσης και στη χώρα μας (δείτε σχετικά http://ainatem.blogspot.com/2009/02/blog-post_06.html).
Ωστόσο το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο πόσα αγαθά και υπηρεσίες αναλογούν στον καθένα από μας και η ποιότητά τους. Η επίτευξη ή έστω η προσέγγιση της κοινωνικής ευημερίας μέσα από πραγματική και ουσιαστική ανάπτυξη, που θα αποκαταστήσει τον τραυματισμένο κοινωνικό ιστό και θα εξασφαλίσει την κοινωνική ειρήνη, απαιτεί τον άμεσο επαναπροσδιορισμό όλων των πτυχών του οικονομικού προβλήματος. Διαφορετικά, δε θα έχει και μεγάλη σημασία αν ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης γίνει ακόμα και αρνητικός, αν αυτό σημαίνει λιγότερα πρεζόνια, λιγότερο λαθρεμπόριο, λιγότερη ανασφάλιστη εργασία, αφενός και αφετέρου αν η ανάπτυξη (όπως ορίζεται πλέον σημερα) συνεχίσει να παραβλέπει το γεγονός ότι, οι υπάρχοντες μηχανισμοί διανομής και παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, αποκόπτουν την πρόσβαση σε μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, οξύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες σε βαθμό επιφυλακής.
Η συνολική αξία, εκφρασμένη σε χρηματικές μονάδες, του συνόλου τον αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία σε μια χρονική περίοδο, συνήθως έτος, είναι το περίφημο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ή αλλιώς ΑΕΠ (ως ΑΕΠ συχνά χρησιμοποιείται και η έννοια του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος).
Κυρίαρχο και βαρύνουσας σημασίας στοιχείο στην αξιολόγηση μιας οικονομίας και στην κατάταξη της στο γκρουπ των ισχυρών ή λιγότερο ισχυρών, είναι το αν και κατά πόσο το οικονομικό αποτέλεσμά της (ΑΕΠ) αυξάνεται ή μειώνεται, καθώς και πόσο αργά η γρήγορα υλοποιείται αυτή η μεταβολή. Η ταχύτητα αυξομείωση του ΑΕΠ, είναι ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης ή συρρίκνωσης. Με δεδομένο ότι η ευημερία είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, πρωταρχικός στόχος κάθε οικονομίας είναι η επίτευξη της όσο το δυνατόν μεγαλύτερης αύξησης του ΑΕΠ, δηλαδή η μεγιστοποίηση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης.
Παρόλο που η έννοια της ανάπτυξης, σύμφωνα με τη Δημόσια Οικονομική, περιέχει και ποιοτικά στοιχεία του αποτελέσματος της οικονομικής δραστηριότητας, ως ρυθμός ανάπτυξης έχει επικρατήσει να ορίζεται, ο ρυθμός με τον οποίο μεταβάλλεται το ΑΕΠ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ποιοτικές παράμετροι. Πολύ απλά συγχέεται η έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης με την ανάπτυξη και αντίστοιχα ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης έχει επικρατήσει ως ρυθμός ανάπτυξης. Κατά συνέπεια είναι εξίσου στρεβλή και η έννοια της κοινωνικής ευημερίας. Όπως θα φανεί στη συνεχεία, αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί το ΑΕΠ να συνεχίζει να αυξάνεται για να εξασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αριθμοί (ρυθμοί ανάπτυξης) ευημερούν ενώ οι άνθρωποι υποφέρουν. Οι κύριες ποιοτικές παράμετροι της ανάπτυξης, είναι οι πτυχές του βασικού οικονομικού ζητήματος (συνοπτικά: ποιά και πόσα προϊόντα και υπηρεσίες θα παραχθούν, με ποιο τρόπο, πως θα διανεμηθούν στα μέλη της κοινωνίας και με πιο κριτήριο, πως θα διατηρηθεί και επεκταθεί η παραγωγική δυναμικότητα της κοινωνίας και για ποιο σκοπό). Για να γίνουν σαφή ας δούμε ένα ακραίο αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Στην Ελλάδα, χώρα της δημιουργικής λογιστικής και τον οικονομικών ταχυδακτυλουργιών, πριν μερικά χρόνια, καταφέραμε μέσα σε μια νύχτα να γίνουμε πλουσιότεροι κατά 14%! Πως συντελέστηκε το θαύμα; Η θεόπνευστη ελληνική κυβέρνηση θεωρώντας ότι το ΑΕΠ δεν απεικόνιζε σωστά τη δυναμική της οικονομίας αποφάσισε να συμπεριλάβει στον υπολογισμό του ΑΕΠ, “αγαθά” και “υπηρεσίες” των οποίων η παραγωγή δεν απεικονίζεται πουθενά. Δηλαδή παραγωγή που προέρχεται από ανασφάλιστη εργασία και παράνομες δραστηριότητες π.χ. λαθρεμπόριο πάσης φύσης, όπλα, ναρκωτικά, σύγχρονο δουλεμπόριο, πορνεία κ.α. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι εφόσον αυτά τα “είδη” παράγονται, καταναλώνονται και δημιουργούν εισόδημα και προστιθέμενη αξία, θα πρέπει κάπου να καταγράφουν. ΟΚ, σύμφωνοι. Ας υποθέσουμε ότι το 2008 το ΑΕΠ ανήλθε σε 100 μονάδες. Αν το ΑΕΠ του 2009 αυξηθεί με τη συνδρομή των εμπόρων ναρκωτικών, των δουλεμπόρων και των μπουρδέλων και ανέλθει σε 100+α μονάδες, τότε για το 2009 θα έχουμε ρυθμό ανάπτυξης α%. Ουάου!
Ένας ακόμα δείκτης που χρησιμοποιείται ευρύτατα για τη μέτρηση της οικονομικής ευμάρειας, είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα, το οποίο προκύπτει διαιρώντας το ΑΕΠ με τον πληθυσμό της χώρας. Υποτίθεται ότι ο δείκτης αυτός δείχνει την κατανομή της αξίας των αγαθών και υπηρεσιών που παράχθηκαν σε κάθε κάτοικο της χώρας. (στην ιδεατή περίπτωση όπου όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια πρόσβαση στα αγαθά και τις υπηρεσίες, χωρίς προϋποθέσεις ). Θεωρητικά, όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που αντιστοιχούν στον καθένα μας. Συνδυάζοντας το με τα παραπάνω μπορούμε να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι, μια κοινωνία δε θα οδηγηθεί στην ευημερία αν σε κάθε μέλος της αντιστοιχεί περισσότερη ηρωίνη, όπλα και σύγχρονοι σκλάβοι.
Η οικονομική κρίση κατά το 2009 αναμένεται να επιβραδύνει σημαντικά το ρυθμό μεγέθυνσης και στη χώρα μας (δείτε σχετικά http://ainatem.blogspot.com/2009/02/blog-post_06.html).
Ωστόσο το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο πόσα αγαθά και υπηρεσίες αναλογούν στον καθένα από μας και η ποιότητά τους. Η επίτευξη ή έστω η προσέγγιση της κοινωνικής ευημερίας μέσα από πραγματική και ουσιαστική ανάπτυξη, που θα αποκαταστήσει τον τραυματισμένο κοινωνικό ιστό και θα εξασφαλίσει την κοινωνική ειρήνη, απαιτεί τον άμεσο επαναπροσδιορισμό όλων των πτυχών του οικονομικού προβλήματος. Διαφορετικά, δε θα έχει και μεγάλη σημασία αν ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης γίνει ακόμα και αρνητικός, αν αυτό σημαίνει λιγότερα πρεζόνια, λιγότερο λαθρεμπόριο, λιγότερη ανασφάλιστη εργασία, αφενός και αφετέρου αν η ανάπτυξη (όπως ορίζεται πλέον σημερα) συνεχίσει να παραβλέπει το γεγονός ότι, οι υπάρχοντες μηχανισμοί διανομής και παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, αποκόπτουν την πρόσβαση σε μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, οξύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες σε βαθμό επιφυλακής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου